Dün ögleden sonra eve dogru yürürken, yol üzerindeki bir kalabalik dikkatimi çekti. Hep "Acaba burasi nasil bir yer?" diye kendime sordugum bir binanin içinde, bahçesinde bir senliktir gidiyordu. Çocuklar, ellerinde köpükten balon yaptiklari aletler- ki adini bilmiyorum- ve sirilsiklam olmus üst baslariyla eglencenin keyfini çikariyorlardi, anne babalar da tabii.
Bu senligi ardimda birakirken bir kütüphaneyi andiran ve kapisinda LUDOTECA yazan bu toplanma yerinin nasil bir görevi oldugunu sordum kendime ve internet üzerinden arastirmaya basladim; aldigim yanit ise, bir egitimci olarak oldukça tatmin ediciydi. Simdi gelin anlatayim size neymis bu LUDOTECA!
LUDOTECA YANI OYUNCAK KÜTÜPHANESI
Türkçemizdeki tam karsiligi OYUNCAK KÜTÜPHANESI olan LUDOTECA, Ajuntament de Barcelona(Barselona Belediyesi diyebiliriz)'ya bagli, halka açik bir kamu hizmeti aslinda. Tipki içinde kitaplar yerine oyuncaklar olan ancak onlari eve götürmek yerine çocugunuzla birlikte gelip oynadiginiz bir kütüphane gibi...Amaç çocuklara oyun oynamayi, kendi oyun alanini kullanmayi ögretmek, onlari yeni oyunlarla tanistirmak, ailelerin çocuklari ile birlikte oynamasina öncülük etmek ve hatta onlari egitmek; ayrica çocuklarin kaynasmasini, sosyallesmesini saglamak gibi bir misyonu var. 0-12 yas arasi (15'e kadar çiktigi oluyor) her çocugun gelip yararlanabilecegi bir mekan. Pedagojik açidan 0-5 ve 6-12 yas olmak üzere 2 gruba ayriliyor; zira gruplarin oyun algilari ve oynama sekilleri farkli. Eger çocugunuz ilk gruba dahilse yaninda mutlaka bir refakatçi gerekiyor- anne, baba, dede ya da sizin uygun gördügünüz biri-, diger grup için böyle bir zorunluluk yok ama siz gitmek istiyorsaniz çocugunuzla vakit geçirme açisindan bu bir arti.
HANGI ZAMAN DILIMINDE HIZMET VERIYOR?
Barselona içinde sayilari 10 olan bu yerler(*) Eylül-Haziran tarihlerinde haftaiçi 17.00-20.00, cumartesi 10.00-13.00 arasi hizmet veriyor.-gerçi bu bilgiyi LUDOTECA OLZINELLES'ten aldim, her semttekinin çalisma saatleri ayni olmayabilir- Tabii bu sadece ailelere yönelik olan, zira gün boyu is sebebiyle çocuguyla ilgilenemeyen ve haftasonu ise yine bir aktivite arayan anne babalar için oldukça uygun bir zamanlama. Bunun disindaki zamanlarda ise -özellikle haftaiçi - okullardan gelen gruplari agirliyor, haftasonu geride kalan zamanlarda ise 10- 15 yas arasi çocuklar için.
Yaz döneminde 3,4,5 yaslar için 5 haftalik aktivite programi da hazirlayan bu kütüphaneler bu yönüyle hem anaokulu hem yaz okulu gibi.
ANAOKULUNDAN FARKI NE?
Öncelikle anaokulundaki gibi hadi çocugumu birakayim, aksam is dönüsü gider alirim diye bir sey yok. 80 civari kayitli ziyaretçisi olan bu yerlere ancak siz de gelirseniz bir anlami oluyor. Çalisanlarin çocuklariniza bakma gibi bir sorumlulugu yok. Ama yardimci olma açisindan var. Hazir onlara deginmisken söyleyeyim, hepsi -bir sorumlu ile yapilan röportajdan duyduklarima göre(**) pedagojik egitim almis; üstüne, oyuncaklar konusunda uzmanlasmis kisiler. Genelde gönüllü olarak çalisiyorlar ve bu sekilde çalistiklari ya da üyesi olduklari baska organizasyonlar da var.
Anaokulundan bir diger farki da orada kalis süreniz. Yaygin olan süre yarim saat, ama çocugunuz o gün çok fazla resim yapmak istiyor ve bu bir kaç saat anlamina geliyorsa da kimse aman sen çok uzun kaldin, hadi git de baskalari kalsin demiyor.
Üstelik bir anaokulunda oldugu gibi bir egitim programi yok, zira öyle bir görevi de yok. Yalnizca her hafta uygulamaya çalistiklari atölye çalismasi - ya da simdilerde popüler olan tanimla WORKSHOP-aktivitesi var. Haftanin belirli günü gelen egitmenler-onlarin degimiyle TALLER- uzman oldugu alanda çocuklarla birlikte bir grup etkinligi düzenliyor. Bu etkinlikler, kimi zaman bloklardan ya da logolardan bir sey üretme, kimi zaman birlikte bir oyun oynama, kimi zaman benim de sahit oldugum sekilde köpükten baloncuk yapma, kimi zaman bir hikaye okuma ya da bir kolaj çalismasi yapma seklinde gerçeklesiyor.
BU KÜTÜPHANELER NEYE BENZIYOR?
Içerisini bizzat gidip görme sansim olmamakla birlikte yapilan röportaji ve edindigim bir kaç fotografi referans alarak sunlari söyleyebilirim:
Kütüphane iki kisimdan olusuyor: açik alan ve kapali alan. Açik alan bazen küçük bir lunaparki andiriyor. Burasi kaydiraklar, arabalar, açik alan aktiviteleri için uygun diger materyaller ve spor aktiviteleri yapabilecekleri minik sahalardan ibaret. Malzemeler tasinabilir olduklarindan bahçeye istenen oyuncaklarin alinmasi da sadece istek meselesi.
Kapali alan ise bir kaç katli. Içi ise yaklasik 3000 - belki daha fazla- oyuncaga ev sahipligi yapiyor. Üstelik sadece oyuncaklar degil, konusuna göre yaratilmis alanlar da mevcut. Mesela küçük bir mutfak, bir istasyon, bir kamp alani, bir tiyatro sahnesi, akliniza gelebilecek herhangi bir dekor bu alan için yaratilmis demektir. Amaç ise çocugu sosyal yasantiya alistirmak. Düsünün ki çocugunuzla bir yemek nasil yenir oyunu oynuyorsunuz, elinizin altinda onun boyutlarina göre düzenlenmis bir masa var, bir grup baska çocuklarla birlikte masayi kuruyor, çatal biçak tutma alistirmasi yapabiliyorsunuz. Ya da trafik kurallarini ögretmek için hazirlanan küçük pisti kullaniyor, hep birlikte karsidan karsiya geçiyorsunuz.
Bu sembolik alanlarin yaninda, çocuklarin kendi baslarina olabilecegi, oynayabilecegi daha pek çok alan bulunuyor. Çocugunuz resim yapmak, bebeklerle oynamak, bir puzzle ile ugrasmak istiyorsa yine bu alanlarda ister sizle ister tek basina vakit geçirebiliyor.
NASIL YARARLANABILIRIM DIYENE...
Oyun çaginda bir çocugu olup bu yerlerden yararlanmak istiyorsaniz yapmaniz gereken oraya bir ziyaret gerçeklestirmek, zira nelerle ugrasabileginiz, hangi kurallara dikkat edeceginiz ilk seferinde anlatiliyor, tüm alanlar ve islevleri sizinle paylasiliyor. Eger ki çocugunuzun ilgisini çekmisse ki çekmemesi mümkün degil, ikinci ziyaretinizde kararinizi veriyorsunuz. Bu hizmete karsilik bir ücret ödemeniz gerekiyor, miktari ögrenmek için bir kaç site karistirdim, ancak ulasabildigim tek bilgi yaklasik 150 euro civari oldugu. Tabii tereddütünüz varsa bunun yerine her geldigimde ödeme yapmak istiyorum derseniz de kimse size bir sey demiyor.
Bunun disinda kullanim gayet basit, "Anne, hadi oynamaya gidelim" diyen çocugunuza eslik etmek ve vardiginizda oyun oynayan digerlerine ve oyuncaklara saygi duymasini tembihlemek.
Özellikle kis aylarinda disarida oyun oynayamayan çocuklar için bulunmaz firsat olarak gördügüm bu yerler sadece kendi vatandaslari için hazirlanmis da degil üstelik, hangi ülkenin vatandasi olursaniz olun burayi kullanma hakkiniz var. Ortama adapte olmak için hem çocugunuz hem de size kolaylik bile sagladigi söylenebilir, zira diger ülke vatandaslarina ayri bir program uygulamak yerine- ki bu irkçi bir yaklasim olurdu- "oyun" gibi basit ve evrensel bir olguyu kullanarak herkesi bir noktada birlestirmeyi daha uygun bulmayi yegledikleri bir gerçek.
Bunlara ek olarak söyleyebilecegim bir kaç sey daha var. Ilki her gün bir yeni oyuncagin çiktigi ve nasil kullanildigini bilmediginiz ve bununla birlikte çocugunuzun israrla o oyuncagi almanizi istedigi bir durumla karsi karsiya kalma haliniz. Ne yapacaksiniz? Bu ve benzeri sikayetleri olup LUDOTECA'lara gelen her anne baba gibi önce buraya gelip oyuncagin islevini görme, sonra enine boyuna düsünme ve sonra da alip almama sansina sahipsiniz.Çocugu olmayana bu durum komik görünebilir ama anne babalar için eminim ki bu durum SIKLIKLA karsilasilan ve çözülmesi zor olan bir durumdur.
Ikinci ve güzel buldugum baska bir olay ise okullarin da bu kütüphanelerden yararlanabilme olanaklari. Zira bir ögretmensiniz ve bir etkinliginiz için ihtiyaç duydugunuz malzemeniz yok.- genelde çok pahali olduklarindan okullar tarafindan alinmayabilir- Bu durumda bu yerlerden belirli bir gün talep ediyor ve ögrencilerinizle bir etkinlik gerçeklestirebiliyorsunuz. Hatirliyorum da, matematik dersim için gerekli üç boyutlu puzzle'larin sayisi yeterli degilken her ögrenciye oynatacak malzeme bulmakta, ihtiyaç duyduklarimi ise okul yönetimine aldirmakta zorlandigim günlerin sayisi hiç de az degildir.
Iste bir oyuncak cenneti sayilabilecek bu yerlerin, bu -küçük bir ayrinti gibi gözükse de aslinda kanaatimce büyük bir devrim sayilabilecek- kütüphanelerin; oyunu çocuklar için zamani geçirme ya da ayagimiza dolanmaktan alikoyma olarak degil, çocugumuzun zihinsel, fiziksel ve ahlaki gelisiminin bir parçasi olarak gören anne babalar ve ögretmenler için bulunmaz birer firsat oldugunu düsünüyor; enerjisini 4+4+4 gibi tamamen çag disi uygulamalara harcayan politikacilar- politikaci egitimden ne anlar, egitim egitimcinin isidir diyen azinligi duyuyor ve destekliyorum- yerine, bu ve benzeri uygulamalari hayata geçiren daha çagdas yöneticiler ve yönetimler görmeyi temenni ediyorum. Ama simdilik ümitsizim, çünkü adim gibi eminim ki böyle bir öneriyi ile geldiginiz her hangi bir üst yönetim "Dikkat komunizm geliyor" diyerek sizi reddeder. Zaten tüketim hastaligina yakalanmis ülkemizde "Paylasacagima alirim daha iyi" diyen ve çocuklarina paylasimciligi, bir bütün olmayi degil bireyselciligi -bencilligi ögreten aileler de buna pek sicak bakmaz. Lakin onlar burun kiviracak diye hayallerimizden de geri adim atmak olmaz. Bu nedenle belki(!) birilerine ilham kaynagi olabilecegimi umuyor, elime geçen ilk firsatta da önce kendi köyümün, oyuncagi tarladaki kazma kürek zanneden çocuklarina böyle bir hizmeti küçük de olsa saglamayi ümit ediyorum.
Sevgiler
Barselona,Haziran 2012
Barselona,Haziran 2012
(*) Barselona'da yasayan ve henüz bu konuda haberi ve bilgisi olmayanlar icin :
(**)Bu röportajin tamamini KATALANCA olarak bu linkten edinebilirsiniz(Çevirisini yapip altyazi seklinde ekleme yapacagim ama bugün degil):
